ประวัติศาสตร์การลูกเสือไทย

ประวัติศาสตร์ลูกเสือไทย จากพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว สู่ยุคปัจจุบันในรัชกาลที่ 10

กิจการลูกเสือในประเทศไทยมีรากฐานยาวนานมากกว่าร้อยปี และมีความเกี่ยวพันอย่างลึกซึ้งกับสถาบันพระมหากษัตริย์ โดยเฉพาะในรัชสมัยของ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 6) ผู้ทรงเป็นผู้ก่อตั้ง ลูกเสือไทย อย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2454 หรือ ค.ศ. 1911

จุดเริ่มต้นของลูกเสือไทย: รัชกาลที่ 6 ผู้ทรงก่อตั้ง

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำริให้จัดตั้ง “กองเสือป่า” ขึ้นเพื่อฝึกระเบียบวินัยและความเสียสละให้กับประชาชนชาย และไม่นานนักก็ทรงเล็งเห็นว่าเยาวชนก็ควรได้รับการฝึกฝนเช่นกัน จึงทรงสถาปนา “กองลูกเสือไทย” ขึ้นในปี 2454 โดยยึดแนวคิดจาก กิจการลูกเสือของอังกฤษ ที่ก่อตั้งโดย Lord Baden-Powell

วันที่ 1 กรกฎาคม ของทุกปี จึงถือเป็น “วันลูกเสือแห่งชาติ” เพื่อระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของรัชกาลที่ 6 ในการริเริ่มกิจการลูกเสือในประเทศไทย

การพัฒนาในยุครัชกาลที่ 7 ถึงรัชกาลที่ 9 ลูกเสือไทยเติบโตอย่างมั่นคง

รัชกาลที่ 7 (พ.ศ. 2468 – 2477)

แม้จะอยู่ในช่วงเวลาการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง แต่กิจการลูกเสือยังคงดำเนินต่อไป โดยเฉพาะในโรงเรียนรัฐบาล ซึ่งเริ่มมีการบรรจิชั่วโมงเรียนลูกเสือเป็นส่วนหนึ่งของหลักสูตร

รัชกาลที่ 8 (พ.ศ. 2477 – 2489)

ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 กิจการลูกเสือถูกระงับชั่วคราว เนื่องจากความไม่มั่นคงทางการเมืองและเศรษฐกิจ แต่ก็ยังมีการอบรมลูกเสือในรูปแบบเฉพาะกิจ เช่น ลูกเสืออาสาสมัครช่วยเหลือชุมชน

รัชกาลที่ 9 (พ.ศ. 2489 – 2559)

กิจการลูกเสือไทยในยุคนี้ถือเป็นยุคทอง ภายใต้การสนับสนุนจากรัฐบาลและการดูแลของกระทรวงศึกษาธิการ มีการขยายการฝึกอบรมลูกเสือไปสู่ทุกภูมิภาค รวมถึงจัดตั้งหน่วยงานอย่างเป็นระบบ เช่น สำนักงานลูกเสือแห่งชาติ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชมหาราช (รัชกาลที่ 9) ทรงสนับสนุนแนวคิด “พัฒนาเยาวชนให้มีคุณธรรม จริยธรรม” ซึ่งสอดคล้องกับหลักของลูกเสือ จึงมีการพัฒนาหลักสูตร เช่น “ลูกเสือชาวบ้าน”, “ลูกเสือวิสามัญ”, “ลูกเสือเนตรนารี” ฯลฯ

ยุคสมัยรัชกาลที่ 10: ลูกเสือไทยในโลกดิจิทัล

ภายใต้รัชสมัย พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 10) กิจการลูกเสือยังคงได้รับการส่งเสริมและปรับตัวให้ทันต่อยุคสมัยดิจิทัล มีการจัดกิจกรรมออนไลน์ อบรมครูผู้สอนลูกเสือผ่านระบบ e-learning และการนำเทคโนโลยีมาประยุกต์ใช้ในกิจกรรมลูกเสือ

นอกจากนี้ ยังมีการยกระดับบทบาทของลูกเสือไทยในเวทีสากล โดยเข้าร่วมกิจกรรมขององค์การลูกเสือโลก (World Organization of the Scout Movement – WOSM) อย่างต่อเนื่อง

ความสำคัญของลูกเสือไทยในปัจจุบัน

แม้ว่าโลกจะเปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว แต่หลักการของลูกเสือที่เน้น ระเบียบวินัย ความซื่อสัตย์ การช่วยเหลือผู้อื่น ยังคงมีคุณค่าและความหมายในสังคมไทยปัจจุบัน ลูกเสือไทยเป็นเครื่องมือสำคัญในการปลูกฝังคุณธรรมและความเป็นผู้นำให้กับเยาวชน

พุทธศักราช 2454 (ค.ศ. 1911) ถึง ปัจจุบัน

• พุทธศักราช 2454 (ค.ศ. 1911)
  พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงก่อตั้งกิจการลูกเสือไทย เมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม 2454

• พุทธศักราช 2463 (ค.ศ. 1920)
  ส่งผู้แทนคณะลูกเสือไทยไปร่วมงานชุมนุมลูกเสือโลก ครั้งที่ 1 ณ ประเทศอังกฤษ

• พุทธศักราช 2465 (ค.ศ. 1922)
  คณะลูกเสือแห่งชาติ เข้าเป็นสมาชิกสมัชชาลูกเสือโลก

• พุทธศักราช 2467 (ค.ศ. 1924)
  ส่งผู้แทนคณะลูกเสือไทยไปร่วมงานชุมนุมลูกเสือโลก ครั้งที่ 2 ณ ประเทศเดนมาร์ก

• พุทธศักราช 2470 (ค.ศ. 1927)
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 1 (1^st National Jamboree) ณ พระราชอุทยานสราญรมย์
  26 กุมภาพันธ์ – 3 มีนาคม 2470 จำนวนลูกเสือไทยทั้งสิ้น 1,836

• พุทธศักราช 2473
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 2 (2^st National Jamboree) ณ พระราชอุทยานสราญรมย์
  1-7 มกราคม 2473 จำนวนลูกเสือไทย 1,955 คน ลูกเสือต่างประเทศ 22 คน

• พุทธศักราช 2478
  กำเนิดตราประจำคณะลูกเสือแห่งชาติ

• พุทธศักราช 2497
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 3 (3^st National Jamboree) ณ กรีฑาสถานแห่งชาติพระนคร
  20-26 พฤศจิกายน 2497 จำนวนลูกเสือไทย 5,155 คน

• พุทธศักราช 2499 (ค.ศ. 1956)
  เป็นสมาชิกของสำนักงานลูกเสือภาคตะวันออกไกล ซึ่งเพิ่งจัดตั้งขึ้น ขณะนั้นมีประเทศสมาชิกอยู่ 10 ประเทศ

• พุทธศักราช 2504 (ค.ศ. 1961)
  เฉลิมฉลองครบรอบ 50 ปีลูกเสือไทย จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 4 ณ สวนลุมพินี พระนคร
  19-25 พฤจิกายน 2504 จำนวนลูกเสือไทย 5,539 คน ลูกเสือต่างประเทศ 348 คน

• พุทธศักราช 2505 (ค.ศ. 1962)
  เป็นเจ้าภาพจัดการประชุมผู้บังคับบัญชาลูกเสือภาคพื้นตะวันออกไกล ครั้งที่ 3 (3^rd Far East Scout Conference) ณ ศาลาสันติธรรม

• พุทธศักราช 2508 (ค.ศ. 1965)
  จัดงานประชุมสภาลูกเสือแห่งชาติ ครั้งที่ 1 (1^st National Scout Conference)
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 5 (5^st National Jamboree) ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ
  9-15 ธันวาคม 2508 จำนวนลูกเสือไทย 5,736 คน ลูกเสือต่างประเทศ 431 คน

• พุทธศักราช 2512 (ค.ศ. 1969)
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 6 (6^st National Jamboree) ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ
  11-17 ธันวาคม 2512 จำนวนลูกเสือไทย 5,000 คน ลูกเสือต่างประเทศ 582 คน

• พุทธศักราช 2514 (ค.ศ. 1971)
  เฉลิมฉลองครบรอบ 60 ปีการลูกเสือไทย
  ทดลองเปิดอบรมลูกเสือชาวบ้านครั้งแรก ณ บ้านเหล่ากอหก กิ่งอำเภอนาแห้ว จังหวัดเลย
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 7 (7^st National Jamboree) ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ
  28-30 มิถุนายน 2514 จำนวนลูกเสือไทย 1,667 ลูกเสือต่างประเทศไม่ได้เข้าร่วม

• พุทธศักราช 2516 (ค.ศ. 1973)
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 8 (8^st National Jamboree) ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ
  23-30 พฤศจิกายน 2516 จำนวนลูกเสือไทย 4,968 คน ลูกเสือต่างประเทศ 256 คน

• พุทธศักราช 2520 (ค.ศ. 1977)
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 9 (9^st National Jamboree) ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ
  21-27 พฤศจิกายน 2520 จำนวนลูกเสือไทย 10,827 คน ลูกเสือต่างประเทศ 159 คน

• พุทธศักราช 2523 (ค.ศ. 1980)
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 10 (10^st National Jamboree) ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ
  28 ธ.ค. 2523 – 3 ม.ค. 2524  จำนวนลูกเสือไทย 12,692 คน ลูกเสือต่างประเทศ 108 คน

• พุทธศักราช 2528 (ค.ศ. 1985)
  เป็นเจ้าภาพจัดงานชุมนุมลูกเสือภาคพื้นเอเชีย-แปซิฟิก ครั้งที่ 9 งานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติ ครั้งที่ 11 (11^st National Jamboree) 
  ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ 21-27 พฤศจิกายน 2528 จำนวนลูกเสือไทย 5,336 คน ลูกเสือต่างประเทศ 391 คน

• พุทธศักราช 2529 (ค.ศ. 1986)
  เป็นเจ้าภาพจัดการประชุมสมัชชาลูกเสือภาคพื้นเอเชีย-แปซิฟิก ครั้งที่ 15

• พุทธศักราช 2532 (ค.ศ. 1989)
  งานชุมนุมลูกเสือครั้งที่ 12 ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ 21-27 พฤศิกายน 2532
  จำนวนลูกเสือไทย 9,330 คน ลูกเสือต่างประเทศ 422 คน

• พุทธศักราช 2534 (ค.ศ. 1991)
  จัดกิจกรรมเฉลิมฉลอง 80 ปีลูกเสือไทย งานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติ ครั้งที่ 13 (13^st National Jamboree) 
  ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ 1-7 กรกฎาคม 2534 จำนวนลูกเสือไทย 10,022 คน ลูกเสือต่างประเทศ 357 คน

• พุทธศักราช 2536 (ค.ศ. 1993)
  เป็นเจ้าภาพจัดการประชุมสมัชชาลูกเสือโลก ครั้งที่ 33 ที่กรุงเทพ (33^rd World Scout Conference)
  งานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติ ครั้งที่ 14 (14^st National Jamboree) ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ
  22-28 พฤศจิกายน 2536 จำนวนลูกเสือไทย 10,263 คน ลูกเสือต่างประเทศ 357 คน

• พุทธศักราช 2540 (ค.ศ. 1997)
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 15 (15^st National Jamboree) ณ ค่ายลูกเสือวชิราวุธ
  21-27 พฤศิกายน 2540 จำนวนลูกเสือไทย 11,274 คน ลูกเสือต่างประเทศ 160 คน

• พุทธศักราช 2544 (ค.ศ. 2001)
  เฉลิมฉลองครบรอบ 90 ปีลูกเสือไทย เตรียมการ การจัดงานชุมนุมลูกเสือโลก จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติ ครั้งที่ 16 
  ณ หาดยาว จ.ชลบุรี 28 ธ.ค. 2544 – 4 ม.ค. 2545

• พุทธศักราช 2546 (ค.ศ. 2003)
  เป็นเจ้าภาพจัดงานชุมนุมลูกเสือโลก ครั้งที่ 20 (20^th World Scout Jamboree)

• พุทธศักราช 2548 (ค.ศ. 2005)
  จัดงานชุมนุมลูกเสือแห่งชาติครั้งที่ 17 (17^st National Jamboree) ณ หาดยาว จ.ชลบุรี 25-31 กรกฎาคม 2548
  เป็นเจ้าภาพจัดงานชุมนุมลูกเสือภาคพื้นเอเชีย-แปซิฟิก ครั้งที่ 25 (25^th Asia – Pacific Regional Scout Jamboree)

• พุทธศักราช 2552 (ค.ศ. 2009)
  จัดงานชุมนุมลุกเสือแห่งชาติครั้งที่ 18 ณ ค่ายลูกเสือไทยเฉลิมพระเกียรติ จ.ตรัง 25-30 เมษายน 2552

• พุทธศักราช 2554 (ค.ศ. 2011)
  เฉลิมฉลองครบรอบ 100 ปีการลูกเสือไทย

---

สรุป

“ประวัติลูกเสือไทย” สะท้อนให้เห็นถึงพระปรีชาสามารถของพระมหากษัตริย์ไทยในการวางรากฐานกิจกรรมเพื่อเยาวชนอย่างยั่งยืน จากจุดเริ่มต้นเล็กๆ ในสมัยรัชกาลที่ 6 สู่ความเข้มแข็งในรัชกาลที่ 9 และการพัฒนาให้ทันสมัยในรัชกาลที่ 10 ลูกเสือไทยจึงไม่ใช่แค่กิจกรรม แต่เป็น “รากฐานของคนดีในชาติ”

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม 2568